połączenia nauronowe

Leczenie padaczki

Padaczka – czym jest, jakie są jej objawy i sposoby leczenia

Czym jest padaczka?

Padaczka jest dość częstą przewlekłą chorobą układu nerwowego idotyczy około 1% populacji.

Neurony w mózgu komunikują się ze sobą przy pomocy impulsów elektrycznych bądź cząsteczek biochemicznych (mediatorów). Właśnie zaburzenia czynności bioelektrycznej układu nerwowego skutkują występowaniem powtarzających się napadów padaczkowych.
W zależności od lokalizacji i rozprzestrzeniania się ogniska padaczkowego incydenty napadowe mogą dawać inne objawy (ruchy mimowolne, zaburzenia świadomości, objawy czuciowe itp.).

Rozpoznanie epilepsji stawiamy zazwyczaj po stwierdzeniu przynajmniej 2 nieprowokowanych incydentów napadowych występujących
w odstępie ponad 24 godzin.

Warto postawić rozpoznanie zespołu padaczkowego (na podstawie wyglądu napadu padaczkowego, encefalografii, tj. badania czynności bioelekrtycznej mózgu i innych badań pomocniczych np. MRI mózgu oraz wywiadu od pacjenta bądź opiekuna- świadka napadu). Na tej podstawie zostanie włączone odpowiednie leczenie, eliminujące występowanie kolejnych napadów padaczkowych.

Na padaczkę cierpi ok. 1% ludzi na całym świecie (ok. 65 milionów), stąd to dość częsta choroba układu nerwowego w populacji. Nowe przypadki padaczki odnotowywane są głównie poniżej 1 roku życia i u osób starszych, również okres wczesnej młodości niesie podwyższone ryzyko wystąpienia epilepsji. Padaczka niesie ze sobą pewne ograniczenia. Pacjenci z epilepsją nie powinni uprawiać sportów ekstremalnych czy pracować w zawodzie kierowcy, na wysokości czy przy obsłudze urządzeń mechanicznych będących w ruchu.
Po okresie beznapadowym jest możliwe przywrócenie tymczasowego prawa jazdy- na własny użytek (nie można być kierowcą zawodowym).

Padaczka nie jest przeciwwskazaniem do posiadania potomstwa.

Padaczka – przyczyny występowania

Przyczyna wystąpienia padaczki nie jest jednoznaczna, zazwyczaj nie jest ona możliwa do ustalenia (tzw. epilepsja idiopatyczna).

W Polsce najczęstszą przyczyną występowania padaczki są:
– urazy głowy,
– uwarunkowania genetyczne,
– powikłania okołoporodowe skutkujące uszkodzeniem mózgu (np. dziecięce porażenia mózgowe),
– nowotwory układu nerwowego,
– przebyte krwawienia wewnątrzczaszkowe,
– udary mózgu (niedokrwienie tkanki nerwowej),
– choroby neurozwyrodnieniowe (np. choroba Alzheimera),
– zapalenia mózgu i opon mózgowych (toksoplazmoza, różyczka, opryszczka)
– toksyczno-metaboliczne uszkodzenia tkanki mózgowej (np. poalkoholowe uszkodzenie mózgu).

W diagnostyce padaczki ważny jest wywiad (od chorego, opiekuna lub świadka napadu), badanie neurologiczne oraz badania dodatkowe: neuroobrazowanie (MRI głowy), badanie EEG (tj. czynności bioelektrycznej mózgu), USG tętnic szyjnych metodą Dopplera.

 

Objawy padaczki u dorosłych

Padaczka zazwyczaj jest kojarzona z drgawkami kończyn i całego ciała, utratą przytomności, wyprężeniem ciała, przygryzieniem języka, zasinieniem powłok skórnych, charczeniem, zwrotem gałek ocznych ku górze, mimowolnym oddaniem moczu.
Ale napady epilepsji mogą wyglądać dużo subtelniej: może to być kilkusekundowe wyłączenie świadomości lub napad tzw. hakowy- bardzo nieprzyjemne odczucia związane ze zmysłem węchu. Możliwy jest napad przebiegający z utratą napięcia mięśni lub pod postacią zaburzeń czucia czy też ruchów mimowolnych kończyn (mioklonii).

Rodzaj napadu padaczkowego zależy od lokalizacji ogniska padaczkowego w mózgu i od jego możliwości rozprzestrzeniania się na pozostałe obszary centralnego układu nerwowego.

Niektórzy pacjenci przed wystąpieniem napadu mają tzw. aurę, np. odczuwają lęk, nieprzyjemny zapach lub smak, słyszą dźwięki w głowie. Pomaga to przygotować się do napadu, np. wezwać pomoc, ułożyć się w pozycji leżącej, ewentualnie przyjąć lek do przerywania napadów.

Napad padaczkowy trwa krótko, z reguły 2-3 minuty, niekiedy kilka sekund. Towarzyszyć mu mogą tzw. automatyzmy, czyli czynności wykonywane automatycznie (np. mlaskanie, powtarzanie słowa, przełykanie śliny, skubanie włosów czy ubrania). Po napadzie pacjent może być podsypiający, wyczerpany, może odczuwać ból mięśni, dezorientację, bóle głowy, czasem występują po napadowy niedowład kończyn ustępujący zazwyczaj w ciągu kilku godzin (tzw. zespół Todda). Różnorodność napadów padaczkowych przyczynia się do trudności w rozpoznaniu padaczki i określenia rodzaju epilepsji.

Nieleczona lub źle leczona padaczka w wyniku powtarzających się napadów skutkować może:
– pogorszeniem funkcji poznawczych (pamięć, logiczne myślenie, planowanie itp.),
– może prowadzić do licznych urazów ciała np. w wyniku niekontrolowanych upadków,
– zmienić się może osobowość pacjenta, jego stan psychiczny,
– dysfunkcją życia społeczno-zawodowego (stygmatyzacja chorego, ograniczenia zawodowe, lęk przed założeniem rodziny).

 

Objawy padaczki u dzieci

U dzieci napad padaczkowy może wyglądać różnie, w zależności od ogniska padaczkowego w centralnym układzie nerwowym, wieku dziecka
i przyczyny epilepsji. Atak może imitować chwilowe zamyślenie się (tzw. wyłączenia).

Dziecko ma napad padaczkowy, ale nie zawsze muszą występować drgawki. Napadami epilepsji mogą być wielokrotnie powtarzające się drżenia np. rączki. Między 6. miesiącem a 24 miesiącem życia, często występują napady tzw. zgięciowe. Dziecko nagle przyciąga głowę do klatki, rączki rozchyla na boki i doznaje serii nagłych szarpnięć mięśniowych (tzw. zespół Westa).

Podobnie jak u dorosłych, napady padaczki mogą przebiegać z drgawkami, utratą przytomności, wyprężeniem ciała, dysfunkcją zwieraczy, przygryzieniem języka, zwrotem gałek ocznych. Zazwyczaj rodzice raportują podczas napadów padaczkowych brak reakcji dziecka. Ma ono zaburzenia w odbiorze bodźców z otoczenia, np. nie słyszy, gdy opiekun go woła.

Dziecko, które doznaje powtarzających się napadów, może słabiej od zdrowych rówieśników rozwijać swój potencjał intelektualno- ruchowy. Przejawia się to np. trudnościami z osiąganiem tzw. kamieni milowych rozwoju, problemami w nauce, rozkojarzeniem, pogorszeniem samopoczucia.

 

Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów padaczki?

Dla osoby, która nie chorowała wcześniej na epilepsję po wystąpieniu pierwszego w życiu napadu padaczkowego z drgawkami i utratą przytomności, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. W przypadku pierwszorazowych napadów o łagodniejszej manifestacji klinicznej należy pilnie zgłosić się do lekarza neurologa.

Jeżeli natomiast u pacjenta ze zdiagnozowaną już epilepsją dojdzie do napadu padaczkowego, należy:

  • zachować spokój, większość napadów ustępuje po 2-3 minutach, kontroluj zatem czas epizodu, otwórz okno, aby zapewnić dostęp świeżego powietrza, oddal ewentualny tłum obserwujący zdarzenie w miejscu publicznym, poproś o dyskrecję i nienagrywanie epizodu,
  • jeśli napad przedłuża się lub występują kolejne napady, koniecznie wezwij służby ratownicze,
  • ułóż chorego w bezpiecznym miejscu, najlepiej nisko, w pozycji horyzontalnej, z dala od ostrych krawędzi mebli czy innych elementów mogących spowodować obrażenia ciała,
  • zabezpiecz pacjenta przed upadkiem, urazem głowy, tułowia i kończyn, skaleczeniem,
  • kontroluj oddech i puls chorego, jeśli potrzeba, postaraj się zapewnić drożność dróg oddechowych np. poprzez zmianę pozycji,możesz poluźnić ubranie w okolicy szyi, rozpiąć pasek, usunąć z ust ciała obce (np. sztuczną szczękę, ruchome aparaty ortodontyczne, resztki jedzenia).
  • podczas napadu padaczki nie należy otwierać zaciśniętych szczęk i wkładać żadnych przedmiotów do ust, nie należy siłą hamować ruchów rąk i nóg chorego, nie można wlewać wody ani podawać leków do połknięcia, jeśli chory jest nieprzytomny,
  • poczekaj, aż napad ustąpi, ułóż chorego na boku, aby uniknąć zakrztuszenia lub zadławienia, pozostać z chorym aż do czasu odzyskania przytomności lub przyjazdu karetki pogotowia,
  • po ustąpieniu epizodu padaczkowego chory może być podsypiający (należy mu pozwolić odpocząć) lub też pobudzony.

Jeśli jesteś świadkiem napadu padaczki u obcej osoby, postaraj się powiadomić jej bliskich o incydencie (w telefonie komórkowym osoba do kontaktu powinna być oznaczona ICE- In Case of Emergency- u każdego z nas). Osoby chorujące na padaczkę często noszą bransoletkę z napisem „mam padaczkę/ I have epilepsy”. U już zdiagnozowanych pacjentów po jednym napadzie trwającym do 5 minut nie ma poptrzeby wzywania pogotowia ratunkowego. Jeśli nie masz pewności, że to kolejny napad padaczkowy, wezwij służby ratownicze.

 

Jak leczyć padaczkę?

Osoby z epilepsją powinny przede wszystkim prowadzić bardzo higieniczny tryb życia (unikać używek, jeść i spać o stałych porach, unikać czynników prowokujących napady np. migających świateł, deprywacji snu, bardzo stresujących sytuacji).

Niektórzy pacjenci stosują tzw. dietę ketogenną. Może ona być uzupełnieniem farmakoterapii, szczególnie w epilepsji lekoopornej
u dzieci. Ten sposób żywienia zakłada jedzenie pokarmów bogatych w tłuszcze, ubogowęglowodanowych pod nadzorem dietetyka.

Terapię epilepsji dzielimy na leczenie profilaktyczne– ograniczające występowanie napadów padaczkowych i leczenie doraźne, przerywające napady.

Leczenie farmakologiczne

Najczęściej spotykanym sposobem leczenia padaczki jest leczenie farmakologiczne, czyli dustne podawanie leków przeciwpadaczkowych. Doustne leki przeciwpadaczkowe niestety nie leczą przyczyn epilepsji, a jedynie zapobiegają występowaniu kolejnych incydentów padaczkowych. U około 60 procent pacjentów po zastosowaniu odpowiednio dobranego leku przeciwpadaczkowego można uzyskać całkowite ustąpienie napadów padaczkowych, a u około 20 procent leczonych – istotne zmniejszenie ich liczby.

Około 20 procent pacjenów ma tzw. padaczkę lekooporną– wymaga stosowania kilku leków przeciwpadaczkowych lub zastosowania innych metod terapeutycznych.

Wybór leku i jego dawkowanie określa specjalista neurolog na podstawie wywiadu oraz badań dodatkowych, rodzaju padaczki i typu napadów padaczkowych, biorąc pod uwagę choroby współistniejące. Wprowadzany jest jeden lek w dawkach wzrastających. W przypadku jego nieskuteczności lek zmienia się na inny. Kiedy nadal nie ma redukcji napadów, można dołączyć następny lek- czyli zastosować politerapię (2 lub więcej leków przeciwpadaczkowych). Skuteczność farmakoterapii zależy od właściwego doboru leku i jego dawki.

Niestety, nie u wszystkich pacjentów udaje się opanować napady padaczki za pomocą leków przeciwpadaczkowych (rozpoznajemy wtedy padaczkę lekooporną).

W przypadku nieskuteczności leczenia farmakologicznego stosuje się stymulajcę nerwu błędnego (wszczepienie pod skórę klatki piersiowej/szyi chorego urządzenia, które hamuje czynność napadową w mózgu) lub leczenie operacyjne (usunięcie ogniska padaczkowego lub innej przyczyny epilepsji np. guza mózgu).

Leczenie przerywające napad padaczkowy powinno szybko i skutecznie przerywać ostry przedłużający się epizod drgawkowy u osoby
z rozpoznaną padaczką. W leczeniu doraźnym stosowane są benzodiazepiny, np. diazepam lub midazolam. W jednostkach ochrony zdrowia lek może być podany dożylnie lub domięśniowo. Są dostępne również formy leku  takie jak wlewki doodbytnicze (stosując je rodzić może samodzielnie przerwać atak u małego dziecka) lub dopoliczkowe (opiekun- świadek napadu podaje lek na błonę śluzową policzka).

Po kilkuletnim okresie bez napadów padaczkowych (3-5 lat) można rozważyć stopniowe zaprzestanie podawania farmakoterapii. Decyzję taką podejmuje neurolog, oczywiście po konsultacji z pacjentem, czasem pod kontrolą EEG.

 

Czy padaczka jest dziedziczna?

W większości przypadków epilepsja ma uwarunkowania genetyczne (nawet u 60% osób cierpiących na padaczkę rozpoznajemy tło dziedziczne), ale często chorują też osoby bez dodatniego wywiadu rodzinnego w kierunku tej choroby. Czasem choroby metaboliczne lub inne choroby genetyczne mogą manifestować się atakami padaczkowymi. Aby potwierdzić genetyczne tło epilepsji, można zbadać genom pacjenta.

Padaczka występująca rodzinnie może wystąpić u potomstwa osób chorujących na padaczkę częściej niż dane statystyczne mówią w populacji ogólnej.

 

Wpływ padaczki na długość życia

Epilepsja ma wpływ na długość życia. Pacjenci chorujący na padaczkę są bardziej narażeni na śmierć przed ukończeniem 55 roku życia niż pozostała część populacji.

Podwyższone ryzyko przedwczesnego zgonu wśród pacjentów z epilepsją wynika z:

  • SUDEP- zespołu nagłej nieoczekiwanej śmierci pacjentów z padaczką (sudden unexpected death in epileptic patients ), jest to nagły, niespodziewany, niezwiązany z urazem zgon pacjenta, zazwyczaj młodego, w godzinach nocnych, nie wynikający z innych schorzeń poza epilepsją (często lekooporną)
  • doznania urazu głowy czy innych części ciała w wyniku incydentu napadowego związanego zazwyczaj z utratą przytomności i drgawkami (upadek z wysokości, uraz związany z uderzeniem podczas gwałtownych ruchów ciała, wyłączenie świadomości np. podczas przechodzenia przez jezdnię czy w innych sytuacjach wymagających szczególnej czujności)
  • zaburzeń stanu psychicznego, towarzyszących epilepsji (częściej niż u osób zdrowych występują u epileptyków schorzenia natury psychiatrycznej), co wiązać się może z większym ryzykiem np. popełnienia samobójstwa.
  • częściej niż w populacji ogólnej zdarzają się u osób z padaczką utonięcia podczas pływania i wypadki podczas kierowania pojazdami mechanicznymi.

Należy jednak zaznaczyć, że większości osób z rozpoznaną padaczką może być skutecznie leczona, aby napady padaczkowe nie występowały. Powtarzające się napady, które prowadzą do niedokrwienia centralnego układu nerwowego są szczególnym zagrożeniem dla funkcjonowania mózgu w przyszłości. Dlatego jak najszybciej należy skontaktować się ze specjalistą neurologiem i włączyć leczenie.

Szczególnym czasem dla kobiety, u której występują napady padaczkowe jest ciąża, dlatego przed planowaną koncepcją konieczne jest zoptymalizowanie leczenia przeciwpadaczkowego. Dobierając odpowiednie leki w dawkach terapeutycznych jest możliwe bezpieczne prowadzenie ciąży, porodu (zazwyczaj metodą cesarskiego cięcia) oraz karmienie potomstwa piersią.
W XXI wieku padaczka nie jest wyrokiem. Zazwyczaj można z nią żyć w sposób nie odbiegający znacznie jakością od grona osób zdrowych.

Wszystkie treści na tej stronie mają charakter informacyjny, nie gwarantują identycznych efektów u każdego leczonego pacjenta i nie stanowią oferty handlowej w rozumieniu art. 66 §1 Kodeksu Cywilnego.

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *